ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗ
Η αποστράγγιση χρησιμεύει για την απομάκρυνση του νερού από τα στρώματα του εδάφους, με σκοπό την προστασία των δομικών στοιχείων ενός κτηρίου που έρχονται σε επαφή με αυτό. Αποτελείται από ένα σύστημα φίλτρων και αγωγών με σκοπό την επίτευξη του σκοπού της. Λειτουργεί επιβοηθητικά-συμπληρωματικά στο έργο της στεγανοποίησης και δεν την αντικαθιστά.
Όταν η αποστράγγιση εφαρμόζεται στην περίμετρο του κτηρίου έξω από τα τοιχία του, ονομάζεται δακτυλιοειδής αποστράγγιση. Όταν εφαρμόζεται κάτω από την επιφάνεια του δαπέδου του δομικού έργου ονομάζεται επιφανειακή αποστράγγιση.
Τα βήματα για την εφαρμογή μιας δακτυλιοειδούς αποστράγγισης είναι τα παρακάτω:
1) Επιλογή του σημείου εκτόνωσης του νερού που θα αποστραγγίζεται. Αν το έδαφος είναι πρανές τότε η αποστράγγιση μπορεί να οδηγηθεί είτε σε κάποια καταβόθρα είτε σε κάποια δεξαμενή και από ‘κει με άντληση να οδεύεται σε κάποιο δίκτυο ομβρίων. Πάντως στο σημείο εκτόνωσης του νερού πρέπει να βρίσκεται το χαμηλότερο ύψος του αγωγού αποστράγγισης. Στο σημείο εκτόνωσης πρέπει να βρίσκεται και το χαμηλότερο σημείο του αγωγού αποστράγγισης.
2) Επιλογή του υψηλότερου σημείου που θα βρίσκεται ο αγωγός αποστράγγισης.Αυτό εξαρτάται από το μέγεθος του εμβαδού του κτηρίου και από το ποσοστό κλίσης του αγωγού που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 0,5%. Επίσης εξαρτάται αν μπορούμε να περικυκλώσουμε το κτήριο έχοντας προς δύο κατευθύνσεις τη ροή της αποστράγγισης (που θα ενωθούν στο τέλος σε ένα σημείο εκτόνωσης) ή όχι. Είναι σημαντικό όμως εδώ να τονίσουμε, πως το ανώτατο σημείο του σωλήνα αποστράγγισης πρέπει να βρίσκεται κάτω από το σημείο εκτόνωσης των αγωγών αποστράγγισης της πλάκας του δαπέδου (εφόσον υπάρχει τέτοια) ή χαμηλότερα από το ύψος που το θεμέλιο των τοιχίων οριζοντιώνεται ή έστω κλίνει προς τα μέσα. δεν πρέπει δηλαδή να υπερβαίνει σε ύψος το πέλμα του θεμελίου.
3) Διάστρωση γεωυφάσματος στον πυθμένα του σκάμματος στην περίπτωση που το έδαφος αποτελείται από λεπτόκοκκα υλικά. Όσο πιο λεπτόκοκκη είναι η σύνθεση του εδάφους τόσο πιο εύκολα το έδαφος μπορεί να εκπλυθεί από τη ροή του νερού και να εισχωρήσει μέσα στο αποστραγγιστικό σύστημα, βουλώνοντάς το σταδιακά. Το γεωύφασμα λειτουργεί ως φίλτρο σε αυτή την περίπτωση. Αν το έδαφος δεν είναι λεπτόκοκκο τότε το στάδιο αυτό μπορεί να παραληφθεί.
4) Δημιουργία στρώματος χαλικιού στον πυθμένα. Με το χαλίκι αυτό διαμορφώνεται βασικά το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα πατήσει ο αποστραγγιστικός σωλήνας-αγωγός. Οι βασικές κλίσεις δίνονται σ’ αυτό το στάδιο, με βάση τις επιλογές 1) και 2) που αναφέραμε.
5) Τοποθέτηση του αποστραγγιστικού σωλήνα με κλίση >0,5%. Ο αποστραγγιστικός σωλήνας είναι διάτρητος φέροντας στρογγυλές οπές ή σχισμές στην επιφάνειά του. Αν δεν υπάρχει φίλτρο προστασίας από την έκπλυση του εδάφους πάνω και κάτω από το χαλίκι, τότε κρίνεται αναγκαίο να επενδυθεί ο σωλήνας με γεωύφασμα που θα φιλτράρει το νερό από το χώμα στο μέλλον.
Ο σωλήνας αποστράγγισης συλλέγει το νερό και το οδεύει στο ή στα σημεία εκτόνωσης. Μπορεί να είναι πλαστικός, τσιμεντένιος ή από οπτή γη (κεραμικός). Στο εμπόριο υπάρχουν ειδικοί σωλήνες από PVC, οι οποίοι μάλιστα είναι και εύκαμπτοι, για να μπορούν να στρίβουν χωρίς τη βοήθεια ειδικών γωνιακών τεμαχίων. Επιπλέον υπάρχουν και διαβαθμίσεις τόσο σε διάμετρο όσο και σε ανθεκτικότητα σε καταπόνηση και βάρος επιχώσεων που εξαρτάται από το βάθος του σκάμματος ή αλλιώς από το ύψος της επίχωσης.
6) Τοποθέτηση αγωγών καθαρισμού ή ελέγχου σε κάθε στροφή του αγωγού αποστράγγισης ή το ανώτατο ανά 20 μέτρα διαδρομής του. Μέσω αυτών μπορεί να τοποθετηθεί το ειδικό εργαλείο απόφραξης σε περίπτωση που έχει βουλώσει ο σωλήνας αποστράγγισης.
7) Τοποθέτηση ειδικών φρεατίων ελέγχου. Αυτά πρέπει να κατασκευάζονται είτε με σκυρόδεμα είτε με έτοιμα προκατασκευασμένα κυλινδρικά στοιχεία από τσιμέντο. Η διάμετρος των φρεατίων αυτών πρέπει να είναι τουλάχιστον ενός μέτρου. Τοποθετούνται στο ανώτατο και στο κατώτατο ύψος του αποστραγγιστικού σωλήνα ή και ανά 60 μέτρα διαδρομής του και ενσωματώνονται με αυτόν. Παρέχουν τη δυνατότητα (μετά την επιχωμάτωση) να κατέλθει κάποιος και να ελέγξει αν εμφανίζονται επικαθήσεις χώματος στο αγωγό αποστράγγισης.
8) Επίστρωση του σωλήνα αποστράγγισης με χαλίκι κοκκομετρικής διαβάθμισης Β32. Αυτή η επίστρωση που δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 50 εκατοστά πάχος πάνω από τον σωλήνα, λειτουργεί τόσο ως στρώμα σταλάγματος όσο και ως φίλτρο εδάφους. Είναι δε «φιλτροσταθής» 1. [Φιλτροσταθή ονομάζονται όλα εκείνα τα κοκκομετρικά μίγματα που είναι αναμεμειγμένα σύμφωνα με τον κανόνα φίλτρου του Terzaghi. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα η διάμετρος των κόκκων του 15% της συνολικής μάζας του μίγματος δεν πρέπει να υπερβαίνει το τετραπλάσιο της διαμέτρου των υπολοίπων κόκκων του 85%. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να φιλτραρισθεί επιτυχώς το έδαφος].
9) Τοποθέτηση φύλλων κάθετης αποστράγγισης. Τα φύλλα μπορεί να είναι είτε φύλλα πολυστερίνης τα οποία επικολλώνται σημειακά (ώστε να επιτρέπεται η αποστράγγιση του νερού πίσω από αυτά) πάνω στη στεγανωτική στρώση των τοιχίων, και τα οποία καλύπτονται με γεωύφασμα, είτε ειδικά αποστραγγιστικά φύλλα πολυαιθυλενίου (drain) με επικάλυψη γεωυφάσματος. Τα θερμομονωτικά φύλλα προσφέρουν ταυτόχρονα και θερμομόνωση στο υπόγειο. Είναι σημαντικό τα κάθετα φύλλα αποστράγγισης να καταλήγουν στο στρώμα σταλάγματος (χαλίκι) ώστε το νερό μέσω αυτού να καταλήγει στον αγωγό αποστράγγισης.
10) Διάστρωση γεωυφάσματος πάνω από το χαλίκι.Αυτό κρίνεται αναγκαίο μόνο στην περίπτωση που δεν έχουμε φιλτροσταθή επικάλυψη του αγωγού αποστράγγισης και το υλικό επιχώσεως είναι λεπτόκοκκο.
11) Επίχωση του ορύγματος σε στρώσεις με τμήμα του χώματος που αφαιρέθηκε κατά τις εργασίες εκσκαφής. Η σε στρώσεις επίχωση βοηθάει στο να μην καταπονείται το σύστημα αποστράγγισης κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών της. Παράλληλα εκμηδενίζει σχεδόν τον κίνδυνο τραυματισμού της στεγανωτικής στρώσης των τοιχίων.
Για την επιφανειακή αποστράγγιση κάτω από την πλάκα δαπέδου απαιτείται η διάστρωση γεωυφάσματος (αν το έδαφος είναι λεπτόκοκκο) σκύρων και από πάνω χαλίκι. Μπορεί να τοποθετηθεί και δίκτυο αγωγών αποστράγγισης που θα συνδέεται μεταξύ τους και θα παροχετεύει το νερό σε επιλεγμένα σημεία στην περίμετρο του έργου, όπου βρίσκεται ο δακτυλιοειδής αγωγός αποστράγγισης. Κατά συνέπεια η εκτόνωση της επιφανειακής αποστράγγισης πρέπει να γίνεται υψηλότερα από τον δακτυλιοειδή αγωγό. Η εκτόνωση της επιφανειακής αποστράγγισης μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ενσωματωμένους υπό κλίση σωλήνες στο πέλμα των θεμελίων. Για τούτο η θέση που θα επιλεγεί απαιτεί ενδελεχή μελέτη και απόφαση πριν την έναρξη των εργασιών ξυλοτύπου, προκειμένου να ενσωματωθούν σε αυτόν.
1 «Οικοδομική ΙΙ» Εκδόσεις Βιβλιοθήκη Δομικών Κατασκευών. Επιμέλεια: Ε. Μηλιωρίτσας
Γιώργος Μαυρουλέας
(Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση των κειμένων ή τμήματος αυτών χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του συγγραφέα)