ΤΟ ΡΑΔΟΝΙΟ
Το ραδόνιο είναι φυσικό ενεργό ραδιενεργό ευγενές αέριο το οποίο απελευθερώνεται από την διάσπαση φθορίου και ουρανίου τα οποία βρίσκονται στα πετρώματα.
Υπό συνθήκες μάλιστα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων.
Υπό συνθήκες μάλιστα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων.
Υπολογίζεται ότι 50.000 άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο πεθαίνουν ετησίως εξαιτίας της υπερβολικής συγκέντρωσης ραδονίου σε διάφορους χώρους.
Στην Ελλάδα το πρόβλημα άρχισε να γίνεται γνωστό μόλις τα τελευταία χρόνια, παρά το γεγονός ότι πολλές περιοχές ιδίως στην Βόρεια Ελλάδα παρουσιάζουν σημαντική συσσώρευση ραδονίου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας οι εσωτερικοί χώροι που παρουσιάζουν συγκέντρωση άνω των 200 μπέκερελ/ κυβικό μέτρο (bq/m³)[1. ] είναι επικίνδυνοι για την υγεία. Στην Ελλάδα τέτοιες υψηλές συγκεντρώσεις έχουν παρατηρηθεί ιδίως σε περιοχές των νομών Ξάνθης και Δράμας, ενώ υψηλές τιμές έχουν καταμετρηθεί μέσα στις πόλεις της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας.
Καθώς είναι άοσμο, άγευστο και διάφανο, το ραδόνιο δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό από τον άνθρωπο. Έτσι δεν μπορούμε να καταλάβουμε εάν ο χώρος στον οποίο βρισκόμαστε έχει υπερβολικές και επικίνδυνες για τον άνθρωπο ποσότητες ραδονίου. Η μέτρηση ραδονίου από ανιχνευτές πάντως είναι σχετικά εύκολη και φθηνή υπόθεση.
Ο κίνδυνος για την υγεία από την προσβολή σε υπερβολικές ποσότητες ραδονίου προέρχεται κυρίως από τα στοιχεία πολώνιο 218 και πολώνιο 214, τα οποία προκύπτουν από την ραδιενεργή διάσπασή του. Τα στοιχεία αυτά του ραδονίου, καθώς εισπνέονται από τον άνθρωπο παράλληλα με άλλα στοιχεία του ατμοσφαιρικού αέρα διασπόνται μέσα στους πνεύμονες σε σωματίδια άλφα, τα οποία είναι ικανά να βλάψουν σημαντικά τους πνεύμονες.
Όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικό χώρο ο κίνδυνος είναι μάλλον ανύπαρκτος καθώς το ραδόνιο αραιώνεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις.
Αντίθετα στον αέρα εντός κτιρίων οι ποσότητες ραδονίου μπορεί να είναι εξαιρετικά υψηλότερες (ακόμα και δεκαπλάσιες) και ίσως και επικίνδυνες, καθώς το αέριο εισπνέεται από τον άνθρωπο και τα στοιχεία του φτάνουν στους πνεύμονες. Η υπερβολική ποσότητα ραδονίου στους πνεύμονες μπορεί να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων, για τον οποίο μάλιστα θεωρείται η δεύτερη αιτία κρουσμάτων της νόσου μετά το κάπνισμα.
Παρόλα αυτά με δεδομένο ότι πρόκειται για χημικά αδρανές αέριο και με χρόνο ημιζωής πολύ μεγαλύτερο από τον χρόνο μιας ανθρώπινης εισπνοής, ελάχιστα από τα στοιχεία του ραδονίου φτάνουν τελικά στις κυψελίδες των πνευμόνων.
Η είσοδος ραδονίου από το έδαφος σε κλειστό χώρο μπορεί να γίνει μέσω ρηγμάτων, σωληνώσεων αποχέτευσης ή ύδρευσης, αρμών, φρεατίων και διακένων σε ξύλινα πατώματα, διακένων σε συνδέσεις πορτών με παράθυρα και τοίχους δαπέδων.
Σε γενικές γραμμές οι όροφοι που βρίσκονται πιο κοντά στο έδαφος παρουσιάζουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ραδονίου.
Σε γενικές γραμμές οι όροφοι που βρίσκονται πιο κοντά στο έδαφος παρουσιάζουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ραδονίου.
Ο βαθμός επικινδυνότητας εξαρτάται από την κατασκευή του κτιρίου και κυρίως από την ποσότητα ραδονίου του εδάφους στο οποίο έχει ανεγερθεί το κτίσμα. Η διαφορά ατμοσφαιρικής πίεσης στο εσωτερικό και εξωτερικό ατμοσφαιρικό αέρα είναι επίσης σημαντικός παράγοντας για την εισροή ραδονίου και την ποσότητα αυτής στο κτίριο.
Η ποσότητα ραδονίου που υπάρχει στο έδαφος ποικίλει ανάλογα με την μορφολογία του εδάφους.
Όσον αφορά τα οικοδομικά υλικά, το ξύλο, το τσιμέντο και τα τούβλα θεωρούνται ασφαλή καθώς εκλύουν μικρές ποσότητες ραδονίου. Επικίνδυνα οικοδομικά υλικά είναι διάφορα ραδιενεργά όπως ο γρανίτης και κάποια είδη πέτρας.
Επιπλέον εξαρτάται σημαντικά από τον εξαερισμό του κτίσματος, αλλά και από τον τρόπο ζωής (για παράδειγμα θεωρείται πολύ μεγαλύτερος ο κίνδυνος που διατρέχουν οι καπνιστές από τους υπολοίπους).
Σύμφωνα με την Ομάδα Ραδονίου του Εργαστηρίου Πυρηνικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων η συγκέντρωση ραδονίου στο πόσιμο νερό είναι μικρή, αλλά μπορεί κάποια πηγάδια ή άλλοι υδάτινοι πόροι να είναι εξαιρετικά ραδιενεργοί, λόγω μορφολογίας του εδάφους.
Με δεδομένο ότι η ανίχνευση είναι σχετικά εύκολη και φθηνή, μια σειρά μέτρων μπορούν να διασφαλίσουν ότι το κτίσμα δεν συγκεντρώνει υψηλές ποσότητες ραδονίου. Τέτοια μέτρα είναι:
-Η μόνωση των ρωγμών στα κτίρια,
-η ποσοτική και ποιοτική βελτίωση του εξαερισμού των κτιρίων, και
-η μέτρηση και η σφράγιση των σημείων του κτίσματος που περιέχουν πάνω από 4pCi/L (4 picoCurie ανά λίτρο).
-Η μόνωση των ρωγμών στα κτίρια,
-η ποσοτική και ποιοτική βελτίωση του εξαερισμού των κτιρίων, και
-η μέτρηση και η σφράγιση των σημείων του κτίσματος που περιέχουν πάνω από 4pCi/L (4 picoCurie ανά λίτρο).
Για την αντιμετώπιση του Ραδονίου υπάρχουν ειδικές μεμβράνες που μπορούν να απλωθούν στο δάπεδο του κτηρίου που έρχεται σε επαφή με το έδαφος και να αποτελέσουν φραγή για την είσοδό του.
Επειδή το Ραδόνιο δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός και ο κίνδυνος που εγκυμονεί για την υγεία.
Θεωρούμε πως αυτό είναι έργο της Πολιτείας η οποία θα έπρεπε αφού έφτιαχνε αναλυτικά χάρτες του Ραδονίου στη χώρα θα έπρεπε και να έστελνε ενημερωτικό υλικό για το τι είναι το Ραδόνιο και τι επιπτώσεις έχει για την υγεία ή ενημερωτικές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές. Αυτό μάλιστα θα έπρεπε να ενταχθεί στα πλαίσια μιας πολιτικής για την πρόληψη, του υπουργείου Υγείας.
[1] 1 Bq/m3 σημαίνει ότι κατά μέσο όρο σε κάθε κυβικό μέτρο αέρα, συμβαίνει μία διάσπαση ενός ατόμου ραδονίου σε κάθε δευτερόλεπτο. Πηγή: Ε.Ε.Α.Ε. (Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας)
(Πηγές: www.buildings.gr ,Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, Ομάδα Ραδονίου του Εργαστηρίου Πυρηνικής Φυσικής (Ε.Π.Φ.) του Παν/μίου Ιωαννίνων)
Συντάκτες του άρθου: Άρης Καπαράκης (αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της ΜΚΟ Σόλων http://www.solon.org.gr/)
και
Γιώργος Μαυρουλέας
Γιώργος Μαυρουλέας